معرفی
با توجه به افزایش صنعت می‌توان شاهد افزایش بی‌رویه تجهیزات الکترونیکی بود. این موضوع به‌خصوص در کشورهای درحال‌توسعه و کلان شهرها همانند تهران قابل ملاحظه است.
پسماند الکترونیک پسماندی است که از تجهیزات الکترونیکی ایجاد می‌گردد و ازنظر بهداشتی بسیار خطرناک می‌باشد. طیف وسیعی از لوازم مورد استفاده از انسان در دسته وسایل الکترونیک قرار گرفته است و پس از مصرف پسماند الکترونیک ایجاد می‌نماید. پسماند الکترونیکی به ابزار و لوازم الکترونیکی و الکتریکی که دارای یکی از ویژگی‌های کابل و سیم‌پیچ، تخته‌مدار یا صفحه‌نمایش باشند و از نیروی برق و باتری استفاده کنند و همچنین به پایان عمر خود رسیده باشند، گفته می‌شود. پسماند الکترونیکی شامل پسماندهای کالاهای الکترونیکی مانند کامپیوتر، تلویزیون، ماشین فکس، بلندگو، کنسول‌های بازی، دستگاه کپی، رادیو، ویدیو، ضبط، پخش‌کننده دی‌وی‌دی و تلفن‌های همراه می‌باشد. پسماندهای تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی شامل کالاهای غیر الکترونیکی معمول همانند یخچال، ماشین ظرف‌شویی، ماشین لباسشویی و کوره‌‌های برقی می‌باشد.
پسماند الکترونیک مواد باارزشی را شامل می‌شود هرچند اگر بازیافت نگردد باعث آسیب به محیطزیست می‌شود درنتیجه این پسماند نیازمند مدیریت صحیح و مناسب می‌باشد. این پسماند هم ازنظر سمیت مواد تشکیل‌دهنده و هم ازنظر مواد و فلزات ارزشمند اهمیت دارد. از بین بردن پسماند الکترونیک به دلیل مواد خطرناکی که دارد بسیار باعث نگرانی می‌باشد.
در این پرسشنامه با بررسی شرایط موثر در انتخاب فرآیند مدیریت پسماند الکترونیک بر اساس رویکرد پسماند صفر به امتیازدهی این عوامل در چرخه انتخاب روش‌های مدیریت پسماند صفر و سپس به اولویت‌دهی سناریوهای معرفی‌شده در این پژوهش در راستای رویکرد پسماند صفر در حوزه فرآیند پسماند الکترونیک از طریق روش نئوتروسوفیک-ای اچ پی خواهیم پرداخت.
بخش نخست
در بخش اول این پرسشنامه عوامل تاثیر گذار بر انتخاب رویکرد مدیریتی پسماند الکترونیک که از مطالعات گذشته برگرفته شده اند، بر اساس نظر شما بررسی و امتیازدهی می‌گردد. توضیح مختصری بر هریک از عوامل در ادامه ذکر خواهد شد. پس از مطالعه هرکدام از این عوامل به اولویت‌دهی آن‌ها از دیدگاه شما پرداخته می‌شود.
۱. هزینه‌های بهره‌برداری (عامل اقتصادی)
تمام هزینه‌های مربوط به بهره‌برداری پروسه اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک.
۲. هزینه‌های سرمایه‌گذاری (عامل اقتصادی)
تمام هزینه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری پروسه اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک.
۳. هزینه نگهداری (عامل اقتصادی)
تمام هزینه‌های مربوط به نگهداری پروسه اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک.
- هزینه احیای محیطزیست (عامل اقتصادی)
هزینه‌های مربوط به احیای محیطزیست را کاهش می‌دهد.
- 5. درآمد (عامل اقتصادی)
ظرفیتی که هرکدام از گزینههای مدیریت پسماند الکترونیکی برای درآمد دارد.
- 6. سود فروش مواد بازیافتی (عامل اقتصادی)
سود فروش مواد بازیافتی پروسه اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک.
- 7. آلودگی آب (عامل زیست‌محیطی)
هرگونه آلودگی که از طریق پروسه اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیکی وارد آب شود.
- 8. آلودگی خاک (عامل زیست‌محیطی)
هرگونه آلودگی که از طریق پروسه اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک وارد خاک شود.
- 9. آلودگی هوا (عامل زیست‌محیطی)
هرگونه آلودگی که از طریق پروسه اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک وارد هوا می‌شود
- 10. انرژی (عامل زیست‌محیطی)
میزان انرژی که در طی اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک مصرف شود.
- میزان مشارکت عمومی (عامل اجتماعی)
میزان ایجاد انگیزه‌ای هرکدام از گزینههای مدیریت پسماند ساختمانی برای مشارکت بین عموم مردم ایجاد می‌شود
- 12. پذیرش عمومی (عامل اجتماعی)
میزان مقبولیتی که هرکدام از گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک می‌تواند در بین عموم مردم داشته باشد
۱3. ایجاد اشتغال (عامل اجتماعی)
ظرفیتی که هرکدام از گزینههای مدیریت پسماند الکترونیکی برای ایجاد شغل دارد.
۱4. بهداشت عمومی (عامل اجتماعی)
ظرفیتی که هرکدام از گزینههای مدیریت پسماند الکترونیکی برای بهداشت عمومی دارد.
15.توانایی و امکانات موجود (عامل فنی)
فنّاوری و امکانات موجود در شهر تهران برای اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک
۱6. فنّاوری و امکانات که برای اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک در شهر تهران نیاز خواهد بود
۱7. سلامت و ایمنی محیط کار (عامل فنی)
میزان امنیت محیط کار در طی اجرا گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک
۱8. کیفیت نهایی (عامل فنی)
کارآمدی و راندمان و کیفیت محصول نهایی حاصل از گزینههای مدیریت پسماند الکترونیک
۱9. نیاز به آموزش نیروی متخصص (عامل فنی)
میزان آموزشی که هرکدام از گزینههای مدیریت پسماند ساختمانی نیاز دارد
- 20. تطابق با شرایط موجود (عامل فنی)
با توجه به میزان پسماند تولیدی ازلحاظ کمیتی کدام روش مدیریتی توجیه بیشتری برای شهر تهران دارد
نحوه پاسخگویی
در این بخش بر اساس نظر خود به هرکدام از سوالات زیر پاسخ دهید. با پاسخ به این بخش بین عوامل موثر یادشده در بالا از دیدگاه شما اولویت‌دهی خواهد شد.
در ادامه بین هرکدام از عوامل به‌صورت دو به دو مقایسه صورت می‌گیرد برای پاسخگویی به این سوالات، این پرسش را از خود داشته باشید که عامل یاد شده در تعیین روش مدیریت پسماند الکترونیک نسبت به عامل دیگر تا چه اندازه ارجحیت دارد؟
عکس پرسشنامه الکترونیک در صفحه سایت
در مثال فوق ابتدا عاملی که بیشترین تاثیر را دارد انتخاب نموده و از کشویی در پایین سوال وجود دارد میزان ارجحیت را انتخاب می‌نمایید به‌عنوان مثال عامل اجتماعی به نظر شما از عامل اقتصادی مهم‌تر می‌باشد ابتدا انتخاب نموده سپس میزان ارجحیت آن را بر اساس نظر خود و میزان اهمیت آن به‌طور مثال ۸ انتخاب می‌نمایید.
*لازم به ذکر است که اعداد دیگر کمیت‌های میانی هستند؛ به‌عنوان مثال شماره ۵ از شماره ۴ ترجیح بالاتری دارد و از شماره ۶ ترجیح کمتری دارد.
بخش دوم
در این بخش به بررسی رویکرد پسماند صفر برای مدیریت پسماند الکترونیک پرداخته می‌شود. پس از توضیحات مختصری که در رابطه با هرکدام از رویکردهای پسماند صفر در این پژوهش داده خواهد شد؛ از جنابعالی تقاضا می‌شود مانند بخش نخست به امتیازدهی میان روش‌های مدیریت پسماند صفر با توجه به هرکدام از این عوامل بپردازید.
رویکردهای پسماند صفر
۱. طراحی مجدد
طراحی مجدد اغلب با مفهوم طراحی پیش از تولید اشتباه گرفته می‌شود در حالی که مفهوم طراحی مجدد این است که محصولی که طراحی و تولید شده است در چرخه مصرف مورد بررسی قرار گرفته و یک طرح کامل‌تر و بهتر برای تولید نسل بعدی آن محصول ارائه کردد.
۲. بازیافت
تعریف بازیافت شامل تبدیل یک نوع خاص پسماند به منابع مفید با استفاده از شکستن اجسام به اجزای تشکیل‌دهنده آن می‌باشد و این کار بدون دستگاه و تجهیزات خاصی در همان محل تولید پسماند رخ دهد انجام شود به‌طور مثال از تجهیزات الکترونیکی کوچک و زیبا موجود در پسماند الکترونیکی برای ایجاد یک صنایع‌دستی استفاده شود.
۳. استفاده مجدد
این اصل یا روش مدیریتی بر اساس استفاده مجدد و مستقیم از مواد تولیدی است؛ به عبارت دیگر روشی برای کنترل مفید تولید مواد زائد می‌باشد. به‌عنوان مثال استفاده مجدد از بطری‌های شیشه‌ای سالم، پس از طی مراحل شستشو و ضدعفونی، تولید این زائدات را کاهش خواهد داد. این استفاده مجدد اطلاق به روشی دارد که در محل تولید پسماند از آن دوباره می‌توان استفاده نمود.
۴. بازیابی
بازیابی به هر عملیات مدیریت پسماندی اطلاق می‌گردد که پسماند را از جریان دفن منحرف می‌کند و منجر به یک محصول خاص با منافع اقتصادی یا زیست‌محیطی می‌گردد. بازیابی عمدتاً به عملیات زیر اشاره دارد:
– بازیافت مواد، یعنی بازیافت در کارخانه با تجهیزات خاص.
– بازیافت انرژی، یعنی استفاده از پسماند به‌عنوان سوخت سبز؛
– بازیابی بیولوژیکی، به‌عنوان مثال کمپوست سازی؛
– استفاده مجدد
نکته: بازیافت و استفاده مجدد که در کارخانه‌های صنعتی و با استفاده از دستگاه‌ها انجام می‌شود مورد بحث می‌باشد.
۵. راه‌اندازی و ساخت مجدد
راه‌اندازی و ساخت مجدد یک روش فنی می‌باشد که از قطعات، اشیا، اندازه آن‌ها یا عملکرد پسماند استفاده می‌کند. ساخت مجدد نماد توسعه پایدار در صنعت تولید می‌باشد. پس از جمع‌آوری پسماند در شرکت‌های فرآوری، پسماندهای جمع‌آوری شده را معمولا قطعاتشان را از هم جدا و تمیز نموده و با توجه به اینکه پسماندها متنوع می‌باشند و دارای برندها و مشخصات متفاوتی هستند پردازش مشکل است ولی پس از جداسازی محصولات باکیفیت خوب از برخی از محصولات می‌توان استفاده مجدد نمود در برخی از محصولات برای راه‌اندازی مجدد به‌وسیله تعمیر و ترمیم آن‌ها محصول آماده می‌گردد و پس از یکسری آزمایشات در صورت عملکرد قابل‌قبول در بازار برای تولید محصولات جدید می‌توان مورد استفاده قرار گیرد.
در بخش دوم پرسشنامه روش‌های مدیریت پسماند صفر برای پسماند الکترونیک برحسب عامل‌های یادشده مورد بررسی و مقایسه با یکدیگر از دیدگاه شما قرار می‌گیرند.
نحوه اولویت‌دهی همانند روش ذکر شده است با این تفاوت که این بار بین هر یک از روش‌های مدیریتی با توجه به عامل ذکر شده از دیدگاه شما امتیازدهی می‌گردد.